Kokcydioza u królików domowych

Kokcydioza, inaczej eimerioza, to choroba szeroko rozpowszechniona w populacji królików domowych, hodowlanych oraz dziko żyjących. Szacuje się, że wskaźnik zarażenia kokcydiami w populacji królików na całym świecie waha się od 64-100%.

Chorobę wywołuje pierwotniak z rodzaju Eimeria

Wyróżniamy 2 formy kokcydiozy:

1. Jelitową – wywołać ją może ponad 14 szczepów, najbardziej zjadliwe to Eimeria magna i Eimeria erresidua. Patogeny powodują zapalenie błony śluzowej jelit. Częstym objawem są miękkie, brunatne, śluzowe lub krwiste odchody. Wodnista biegunka u królików domowych jest bardzo niebezpieczn! Prowadzi do szybkiego odwodnienia i śmierci.
2. Wątrobową – wywołaną przez E. stiedae. U dorosłych osobników może przybierać formę przewlekłą, subkliniczną. U młodych królików stanowi przyczynę wysokiego wskaźnika śmiertelności. W wątrobie tworzą się guzki z kremowym, gęstym wysiękiem. Dochodzi do przerostu pęcherzyka, cholestazy (zastoju żółci w drogach żółciowych), martwicy hepatocytów (komórek wątrobowych), marskości, zwłóknienia wątroby.

Wiele królików nie wykazuje symptomów chorobowych. Do czynnej fazy zakażenia i rozwinięcia pełnego obrazu klinicznego może dojść na skutek wielu czynników.

Co sprzyja zachorowaniu

Do czynników zwiększających prawdopodobieństwo zachorowania królika na kokcydiozę należą przede wszystkim:

• duże zagęszczenie osobników w stadzie
• złe warunki higieniczne
• obniżona odporność, np. u małych królików odstawionych od piersi, szczególnie w wieku 1-4 miesięcy oraz u starych królików
• inne obciążenia somatyczne
• stres.

Uszaki bez aktywnych objawów chorobowych są zakaźne dla pozostałych osobników. Królik zakazić może  przez spożycie bobków, wody lub pokarmu zanieczyszczonych inwazyjną formą pasożyta – oocystami z zarodnikami. Mogą też zostać przyniesione do mieszkania na ubraniu, np. na butach.

Jakie są objawy kokcydiozy

Należą do nich głównie dolegliwości ze strony układu pokarmowego – biegunka, ból i wzdęcia brzucha. Chory królik może niechętnie spożywać wodę, łatwo wówczas o odwodnienie. Objawami choroby mogą być również:

• zgrzytanie zębami
• spadek apetytu
• redukcja masy ciała
• spowolnienie napędu
• obniżenie nastroju
• osłabienie
• duszność
• zła kondycja futra.

Warto też zauważyć, że nasilenie objawów zakażenia kokcydiozą zależy od ilości połkniętych cyst.

Diagnostyka i leczenie

Kokcydiozę diagnozuje się na podstawie objawów klinicznych, badania próbek kału oraz badań uzupełniających. W kokcydiozie wątrobowej diagnosta może zauważyć charakterystyczne zmiany, które są widoczne w USG. Postępowanie zależy od stanu uszaka. Królik może wymagać hospitalizacji w celu intensyfikacji leczenia. Może być wymagane podanie kroplówek, dokarmianie. Farmakoterapia – sulfonamidy, uzupełnione o leki przeciwbólowe, przeciwbiegunkowe,  poprawiające odporność i czynność wątroby oraz probiotyki. Stosuje się także antybiotyki: neomycynę, tetracykliny. Badania pokazują skuteczność tortrazulilu, diklazudylu, salinomyzyny oraz robenidyny w leczeniu kokcydiozy. Jednocześnie wiele substancji i mieszanek ziołowych oraz szczepionek wymaga jeszcze dobadania. Leczenie dobiera zawsze lekarz weterynarii. Niektóre z substancji są w Polsce trudno dostępne.

Dodatkowo zaleca się intensywne zabiegi higieniczne mające na celu eliminację zakaźnej formy pasożyta z otoczenia, na przykład:

• dezynfekcję miseczek, klatek, kuwet
• wietrzenie pomieszczeń
• umieszczenie siana w paśniku, jeśli uszak jadł siano z kuwety lub podłogi
• pranie kocyków, dywanów w wysokich temperaturach (minimum 80 stopni)
• czyszczenie powierzchni przy pomocy parownicy
• stosowanie preparatów do dezynfekcji, takich jak Lubisan, Virkon S, Dezosan Wigor, do czyszczenia powierzchni.